Stichting Stadslandbouw Amsterdam vierde op 4 december een succesvolle tweede editie van de Dag van de Stadslandbouw op Stadslandbouwproject NoordOogst. (Stads)boeren, beleidsmakers, onderzoekers, studenten en groene, circulaire en korte keten initiatieven uit Amsterdam en de rest van het land samen om te bespreken hoe we ons voedselsysteem anders én beter kunnen maken.
De rode draad? Samenwerking op alle fronten: toegang tot grond door coöperaties, versterking van de korte keten tussen platteland en stad, voedselinitiatieven en gebiedsontwikkeling, bewustwording over hoe stadslandbouw stedelijke uitdagingen aanpakt.

In steeds meer gemeenten zetten voedselraden zich in voor goed voedselbeleid en wordt gewerkt aan een lokale voedselvisie. Op 10 december hield de CoP Voedselraden Nederland een webinar over lokaal voedselbeleid. In dit webinar wordt helder hoe voedselgemeenschappen en gemeentelijk beleid elkaar kunnen versterken. Lokaal voedselbeleid betekent: Samen aan de slag! Hier kun je terugkijken.

Wat is er aan de hand?

In veel gemeenten nemen de voedselinitiatieven van burgers en ondernemers toe. In dorpen en steden groeien het aantal voedsel-verbindingsplekken waar mensen samen tuinieren, koken en eten en op vele andere manieren de verbinding met voedsel herstellen. Dergelijke activiteiten blijken goed voor de gezondheid, goed voor het klimaat, goed voor de lokale economie en goed voor de sociale cohesie. Het is dan ook niet vreemd dat lokale overheden voedsel steeds meer als hun kerntaak gaan zien.

Stadslandbouw heeft een enorm potentieel om onze steden om te vormen tot groenere, duurzamere en veerkrachtigere ruimtes. En er is een grote beweging in Europa en daarbuiten gaande die dit al in de praktijk brengt, werd ook weer duidelijk tijdens de slotconferentie van het EFUA. Lode Ceyssens, president van de Vlaamse Boerenbond, sprak over het bouwen van bruggen tussen de diverse manieren van landbouw.

Aan de slotconferentie het European Forum on Urban Agriculture (EFUA) eind september in Brussel werd deelgenomen door onderzoekers, beleidsmedewerkers van diverse steden, provincies en nationale overheden uit Europa, Colombia en de VS, vertegenwoordigers van FAO (Food & Argiculture Organisation van de VN) en voedselproductie gerelateerde initiatieven.

Kennisplatform Stadslandbouw Nederland ontving op 23 september gasten van het Future Green City Wereldcongres op stadsboerderij Stichting Caetshage in Culemborg. Bezoekers uit alle windstreken, van Nieuw-Zeeland, Zweden en Mexico tot Indonesië en Kosovo, raakten geïnspireerd door het verhaal van deze groene voedsel-verbindingsplek in de stad.

Het was vanaf het begin het idee om lokale voedselproductie te integreren in de destijds nieuwe ecowijk Eva Lanxmeer, op initiatief van bewoners. Voor stadsboer Todd Philips (r) is het helder: ,,Het is dé manier voor kleinere boeren om genoeg te verdienen, zonder tussenschakels. We zouden er nog tien bij kunnen hebben in de stad. Vroeger had elke stad ‘marketgardens’. We zien dit soort stadsboerderijen zich steeds meer verspreiden over de wereld.”

De transitie naar een duurzaam voedselsysteem speelt op elk niveau in de samenleving. Ook actieve burgers in steden verenigen zich in voedselgemeenschappen om zo hun steentje bij te dragen, vaak met veel maatschappelijke impact. Hoe creëren we meer ruimte voor deze organisaties?

Positieve impact

Tijdens het webinar ‘Sociale voedselgemeenschappen in de stad: hoe brengen we ze verder?’ gaven onderzoekers Jan Hassink en Bram van Helvoirt een introductie over de diversiteit van sociale voedselgemeenschappen in de stad en hun positieve impact op verschillende sociale thema’s.

Vervolgens gingen drie sprekers uit de praktijk van de GroeiTuin013 in Tilburg, Ons Eten Den Haag en de gemeente Arnhem met elkaar in gesprek rondom de kernvraag: hoe kan de sociale waarde groeien en hoe creëren we meer ruimte voor deze voedselgemeenschappen?

Samenwerking

Het webinar organiseerden we samen met CollectieveKracht, DuurzaamDoor Voedsel Anders Netwerk NL en het NWA-programma ‘Transitie naar een duurzaam voedselsysteem’.

Je kunt het webinar nu terugkijken.

Lokale voedselprojecten dragen in grote mate bij aan gezondheid en welzijn en duurzame steden en gemeenschappen, blijkt opnieuw uit de analyse van de MAEX voedsel van dichtbij. De 212 die in 2022 zijn onderzocht, vertegenwoordigen gezamenlijk een impactwaarde van 95.500.000 euro. Inmiddels is het aantal ingeschreven projecten gegroeid naar 420.

Het MAEX-platform Voedsel van Dichtbij is in oktober 2021 gelanceerd, op initiatief van kennisplatform Stadslandbouw Nederland en Duurzaam Door. Zij zien de Social Handprint van de MAEX als een manier om lokale en regionale voedselprojecten, voedselgemeenschappen en sociale voedselondernemingen te ondersteunen. Initiatieven kunnen deze impactberekening benutten om subsidie of sponsoring te vinden, of om verantwoording af te leggen voor hun jaarverslag. De onderzochte initiatieven hadden in 2022 een compleet ingevuld profiel op het platform. Bekijk de analyse.

MAEX Impuls

Een profiel biedt ook kans om mee te doen aan de MAEX Impuls: een bedrag om de organisatie te professionaliseren. Daarvoor zoekt MAEX organisaties die geefgeld ter beschikking stellen. Het Univé Buurtfonds heeft twee keer een bedrag van 50.000 euro beschikbaar gesteld, specifiek voor voedselprojecten. Ook op andere thema-Impulsen kunnen voedselinitiatieven een beroep doen, veelal omdat ze een breder bereik hebben dan voedselproductie. In 2022 ontvingen 53 voedselinitiatieven een MAEX Impuls ter waarde van in totaal 146.049 euro.

Stadslandbouw en voedselgemeenschappen hebben vele voordelen. Iedereen die ermee bezig is, weet dat. En het is ook nog eens wetenschappelijk onderbouwd. Wij hebben de feiten en aanbevelingen uit binnen- en buitenland hierover op een rij gezet. Aangevuld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Tijdens de Dag van de Stad op 9 oktober in Arnhem overhandigden we officieel de nieuwe factsheet ‘Wat lokaal voedsel doet voor een gezonde en leefbare gemeente’ aan Marco van der Wel, wethouder Natuur, Milieu en Zorg. Hij kon moeiteloos alle meerwaarden benoemen van de 131 stadslandbouw- en voedselprojecten in zijn gemeente Arnhem. Plekken voor ontmoeting in een groen-stedelijke omgeving, waar inwoners recreatief of doelgericht met gezond voedsel in aanraking komen.

Als Kennisplatform Stadslandbouw Nederland en DuurzaamDoor onderzoeken we al enige tijd de mogelijkheden voor bancaire financiering voor Voedsel van dichtbij-initiatieven. Dit doen we samen met de MAEX en met de Triodos Bank. We zijn nu op zoek naar lokale en regionale voedsel projecten/ ondernemingen voor een financieringsbeoordeling door de Triodos Bank. Als we samen de beoordelingsprocedure van banken kunnen vergemakkelijken, kan dit voor Voedsel van dichtbij-initiatieven ook structureel toegang tot deze bron van financiering bieden.

We zoeken initiatieven met een financieringsvraag van minimaal 50.000 euro, die hun impact via de MAEX in kaart hebben gebracht, die langer dan twee jaar bezig zijn (of cijfers kunnen laten zien van vergelijkbare initiatieven die langer dan twee jaar bezig zijn), en die zo mogelijk BIO zijn, of in omschakeling daar naar toe.

We bieden je hulp om een financieringsaanvraag voor te bereiden, die voor een bank als Triodos voldoende is om een beoordeling te kunnen maken. We helpen je met de cijfers en komen waar mogelijk bij je langs om te kijken wat de plannen zijn en waar het geld voor nodig is. Meld je uiterlijk 1 november aan.

De Voedselraden uit Den Haag, Amsterdam, Dordrecht (i.o), Haarlem, Utrecht (i.o.) en Ede hebben elkaar afgelopen jaar in drie bijeenkomsten ontmoet binnen de Community of Practice Voedselraden NL. Gezamenlijk werd de meerwaarde verkend van het vormen van een landelijk netwerk om kennis en ervaringen te delen en zo samen verder te groeien en de impact te vergroten. Lees de verslagen en factsheets van de bijeenkomsten.

Ook volgend jaar gaat de COP Voedselraden NL verder. Wil je meer weten over de CoP Voedselraden?