januari 2025

Leren om te kijken met de blik van een financier

Na ons webinar over de financiering van stadslandbouwinitiatieven doken René Bruijns (DuurzaamDoor) en Jan Willem van der Schans (onderzoeker korte keten) verder in de mogelijkheden. Zij brachten lokale voedselinitiatieven in contact met een bank om te kijken of die een rol kon spelen in de financiering.

Dat proces leverde nuttige inzichten op. Welke inzichten vertellen ze in een interview voor de DuurzaamDoor-special van Publiek Denken.

Lees het artikel

René Bruijns en Jan Willem van der Schans (r). Foto DuurzaamDoor

  Lees meer

december 2024

Proefschrift: ‘Wie wil er in een aardappelveld wonen?’

Jan Eelco Jansma, mede-oprichter van het Stedennetwerk Stadslandbouw en nog altijd actief in ons Kennisplatform is in november gepromoveerd op een onderzoek naar de stadslandbouwwijk Oosterwold in Almere. De titel van zijn proefschrift luidt: ‘Wie wil er in een aardappelveld wonen? Beoordeling van de integratie van landbouw in de planningspraktijk van peri-urbane Oosterwold (NL).’

Aan de ene kant analyseert het proefschrift hoe (stads)landbouw weer een plek heeft gekregen in de planningspraktijk van Almere en haar nieuwe wijk Oosterwold. En hoe bewoners dit leefvoorschrift een plek proberen te geven in hun dagelijks leven.

Aan de andere kant reflecteerde hij op zijn rol als actieonderzoeker die gaandeweg de (stads)landbouw wist te verbinden met de Oosterwoldse planpraktijk en de ontwikkeling van het gebied. Dr. in de Landbouwwetenschappen Jan Eelco Jansma was degene die stadsplanners inspireerde om de landbouw in de nieuw te bouwen wijk te halen.

Lees een interview met Jan Eelco over zijn onderzoek.

Beluister een podcast waarin Jan Eelco vertelt over zijn onderzoek.

Een terugblik op zijn promotie met linkjes naar drie hoofdstukken uit zijn onderzoek.

  Lees meer

december 2024

‘Lokale Kracht: Samen bouwen aan een sociaal en veerkrachtig stedelijk voedselsysteem’

Stichting Stadslandbouw Amsterdam vierde op 4 december een succesvolle tweede editie van de Dag van de Stadslandbouw op Stadslandbouwproject NoordOogst. (Stads)boeren, beleidsmakers, onderzoekers, studenten en groene, circulaire en korte keten initiatieven uit Amsterdam en de rest van het land samen om te bespreken hoe we ons voedselsysteem anders én beter kunnen maken.

De rode draad? Samenwerking op alle fronten: toegang tot grond door coöperaties, versterking van de korte keten tussen platteland en stad, voedselinitiatieven en gebiedsontwikkeling, bewustwording over hoe stadslandbouw stedelijke uitdagingen aanpakt.

Eiwittransitie en stadslandbouw

Wethouder Dirk de Jager betoogde dat de gemeente met haar voedselstrategie (naar 25% lokaal voedsel in 2030) en de lokale voedselinitiatieven tegen de bestaande stroom in aan het werk zijn tegen een verleidend voedselsysteem. ‘Die verandering is niet zomaar voor elkaar. Hoe meer initiatieven, hoe beter. We moeten het samen doen. In Amsterdam gebeurt al veel. Dat zie je op de stadslandbouwkaart die is gemaakt. De eiwittransitie en stadslandbouw zullen goed samengaan, maar dat vraagt om ruimte. Het is belangrijk om te bespreken hoe we de ruimte in de stad willen verdelen en wat we met elkaar prioriteit geven.’

Bouwen van gemeenschappen

De wethouder werd uitgenodigd om het beoogde voedselpark in de Luttekemeerpolder te bezoeken en kreeg zaadbommen van de vruchtbare zeeklei ter plekke. Natasha Hulst, programma directeur European Land Commons van het Schumacher Center, ging in op het belang van het voedselpark en het bouwen van gemeenschappen ‘als we de tranistie willen waarmaken. Heel veel kleine projecten is the next big thing’.

Heel veel kleine projecten is the next big thing’ – Natasha Hulst

Frank Bakkum van de gemeente Amsterdam en lid van ons kennisplatform is nauw betrokken geweest bij het opstellen van de nieuwe lokale voedselstrategie. ,,We hebben gezocht naar momenten waarop je in het beleid voedsel kunt agenderen. Lokale initiatieven zijn de motor hiervoor. We laten zien wie ze zijn en welke waarde ze hebben. Het zijn kleine stapjes, maar het begin is er.’

Gemeentelijke opgaven

Lokale en landelijke initiatieven zoals de Kaskantine, De Ceuvel, de Groene Hart Cooperatie, Caring Farmers, CSA Vers aan de Vecht, Amped, Operation Food Freedom spraken over hun praktijken. Tom Voorma van het Stadslandbouwloket van de gemeente Den Haag en lid van ons kennisplatform deelde inspirerende inzichten over de relatie tussen initiatieven en gemeenten: ‘Kijk naar gemeentelijke opgaven en hoe jou initiatief daarbij aansluit’ en ‘Op stadslandbouwplekken gebeurt de transitie van het voedselsysteem.’ Joost de Weichs de Wenne belichtte de mogelijke rol van Fonds RCOAK in het ondersteunen van stadslandbouwinitiatieven.

Stadslandbouw Nederland maakte deze dag mede mogelijk. Conny Taheij van ons kennisplatform deed een oproep voor een gezamenlijke Dag van de Stadslandbouw in 2025. Wordt vervolgd!

  Lees meer

november 2024

Webinar Lokaal Voedselbeleid: samen aan de slag!

In steeds meer gemeenten zetten voedselraden zich in voor goed voedselbeleid en wordt gewerkt aan een lokale voedselvisie. Op 10 december houdt de CoP Voedselraden Nederland een webinar over lokaal voedselbeleid, van 16.00-17.30 uur. In dit webinar wordt helder hoe voedselgemeenschappen en gemeentelijk beleid elkaar kunnen versterken. Lokaal voedselbeleid betekent: Samen aan de slag!

Wat is er aan de hand?

In veel gemeenten nemen de voedselinitiatieven van burgers en ondernemers toe. In dorpen en steden groeien het aantal voedsel-verbindingsplekken waar mensen samen tuinieren, koken en eten en op vele andere manieren de verbinding met voedsel herstellen. Dergelijke activiteiten blijken goed voor de gezondheid, goed voor het klimaat, goed voor de lokale economie en goed voor de sociale cohesie. Het is dan ook niet vreemd dat lokale overheden voedsel steeds meer als hun kerntaak gaan zien.

Lokaal versnellen

Lokale overheden hebben een bijzondere positie in het voedselsysteem. Gemeenten kunnen meer dan ze vaak denken door hun brede portefeuille te benutten en een slimme integrale voedselaanpak te ontwikkelen. Een Voedselraad kan daarbij een goede partner zijn omdat die de verbinding legt tussen de verschillende initiatieven, ondernemers, bewoners en de gemeente. Zij hebben vaak veel kennis over het lokale voedselsysteem en kunnen een belangrijke katalysator zijn.

In gesprek met

In dit webinar laten we zien hoe Voedselraden en gemeentes samen werken aan een toekomstbestendig voedselsysteem in hun regio. We hebben hiervoor de volgende sprekers bereid gevonden:

Hilda Weges en Martine Groenewegen – Voorzitter Eetbaar Ede en Coördinator Voedselraad vertellen in een duo-presentatie over hun ervaringen binnen de gemeente Ede: op initiatief van de gemeente Ede is de Voedselraad 5 jaar geleden ontstaan, hoe werkt het nu in hun samenwerking en wat kan een gemeente (nog meer) doen om lokaal voedselbeleid te stimuleren?

dr. ir. Jan Hassinksenior researcher WUR, sociale landbouw en burgerinitiatieven heeft een analyse gemaakt van de verschillende strategieën voor het werken aan regionale voedselsystemen in het stedelijk en landelijk gebied. Hij schetst een mogelijke richting voor integraal voedselbeleid en de rol van Voedselraden daarin. Ook laat hij aan de hand van enkele internationale voorbeelden zien dat ‘een stapje verder’ echt wel kan op gemeentelijk niveau.

Liane Lankreijer en Tom Voorma – Voorzitter Ons Eten en Stadslandbouwloketgemeente Den Haag vertellen hoe de Voedselraad in Den Haag is ontstaan en hoe de onderlinge samenwerking daaraan heeft bijgedragen. Wat zijn succesfactoren voor een startende voedselraad en hoe werkt het?

Meld je hier aan!

Het webinar is georganiseerd door Hilda Weges – Voedselraad Ede en Miriam Offermans & Liane Lankreijer – Voedselraad Den Haag

Lees meer over Voedselraden Nederland. De CoP Voedselraden wordt ondersteund door DuurzaamDoor, het kennis en leerprogramma van RVO.

  Lees meer

oktober 2024

Samen voor toekomst stadslandbouw op EFUA-slotcongres

Stadslandbouw heeft een enorm potentieel om onze steden om te vormen tot groenere, duurzamere en veerkrachtigere ruimtes. En er is een grote beweging in Europa en daarbuiten gaande die dit al in de praktijk brengt, werd ook weer duidelijk tijdens de slotconferentie van het EFUA. Lode Ceyssens, president van de Vlaamse Boerenbond, sprak over het bouwen van bruggen tussen de diverse manieren van landbouw.

Aan de slotconferentie het European Forum on Urban Agriculture (EFUA) eind september in Brussel werd deelgenomen door onderzoekers, beleidsmedewerkers van diverse steden, provincies en nationale overheden uit Europa, Colombia en de VS, vertegenwoordigers van FAO (Food & Argiculture Organisation van de VN) en voedselproductie gerelateerde initiatieven.

Voorbeelden

Twee dagen werden we ondergedompeld in voorbeelden in Europa. We bezochten praktijken in Brussel, zoals een stadsboerderij met schapen, een stadslandbouwproject van Groot Eiland, en dakakker en aquaponic-kas BIGH op het dak van een foodhal. De kas levert vis, tomaten en kruiden aan onder lokale horeca en supermarkten. Er waren presentaties, discussies en workshops.

Onze voorzitter Jean Eigeman presenteerde de samenwerking en opbrengsten van ons Kennisplatform; een manier van uitwisselen tussen overheden, ondernemers, onderzoek en initiatieven van onderop die uniek is in Europa. Ook sprak hij in de paneldiscussie over de toekomst van Europese stadslandbouw en beter beleid hierop. Tom Voorma gaf een presentatie over het Stadslandbouwloket van de gemeente Den Haag tijdens een van de workshops. Iris Poels verzorgde een presentatie over het beoogde Voedselpark in de  Luttekemeerpolder in Amsterdam.

‘Essentiële infrastructuur’

,,Laten we urban farming definiëren als essentiële infrastructuur. Het kost wat, maar het heeft onbetaalbare voordelen”, stelt Andre Viljoen van de Universiteit van Brighton. ,,Overal gebeurt het, van daken op Manhattan tot in Cuba, en overal ervaart men dezelfde meerwaarde.’’

Ook werden de inzichten en de resultaten van het EFUA-project van de afgelopen 4 jaar gedeeld:
– A guide for Policymakers – UA governance mechanisms and processes
– A Typology of Urban Agriculture
– A guide for Practitioners – UA governance mechanisms and processes
– A Guide for civil society representatives – UA governance mechanisms and processes
– Benefits Portfolio Urban Agriculture

Manifesto

Tot slot werd het EFUA’s Manifesto voor UA Let’s Grow Together gelanceerd om de potentie van stadslandbouw te ontsluiten, ook al is deze vol – voor eenieder herkenbare – uitdagingen qua ruimte, financiering, regels, gebrek aan visie bij overheden.

Bekijk de EFUA-presentaties.

  Lees meer

september 2024

‘Maak plek voor stadslandbouw in de Future Green City’

Kennisplatform Stadslandbouw Nederland ontving op 23 september gasten van het Future Green City Wereldcongres op stadsboerderij Stichting Caetshage in Culemborg. Bezoekers uit alle windstreken, van Nieuw-Zeeland, Zweden en Mexico tot Indonesië en Kosovo, raakten geïnspireerd door het verhaal van deze groene voedsel-verbindingsplek in de stad.

Het was vanaf het begin het idee om lokale voedselproductie te integreren in de destijds nieuwe ecowijk Eva Lanxmeer, op initiatief van bewoners. Voor stadsboer Todd Philips (r) is het helder: ,,Het is dé manier voor kleinere boeren om genoeg te verdienen, zonder tussenschakels. We zouden er nog tien bij kunnen hebben in de stad. Vroeger had elke stad ‘marketgardens’. We zien dit soort stadsboerderijen zich steeds meer verspreiden over de wereld.”

Een Zweedse bezoeker: ,,Bijzonder dat dit deel is van een groter plan, en zo dicht bij de stad.’’ Vooral voor de zeggenschap van bewoners over de klimaatadaptieve inrichting van hun wijk – citizen driven -, en hoe dat is en wordt georganiseerd, was veel waardering. ,,

We leren hier heel veel van’’, aldus een deelnemer uit Kosovo. Het wereldcongres is georganiseerd door Stadswerk Nederland en VHG.

Politieke beslissing

Stichting Caetshage pacht de 2,2 hectare langjarig van de gemeente. ,,De stichting en de stadsboerderij krijgen geen subsidie. De boeren verdienen hier gewoon voldoende inkomen en zorgen voor werkgelegenheid. Het was rond het jaar 2000 wel een politieke beslissing om op dit terrein geen huizen te bouwen, maar ruimte te bieden aan deze groene plek”, aldus Jean Eigeman (l), voorzitter van het kennisplatform en van de Stichting Caetshage.

Alle gebouwen, behalve het woonhuis behoren tot de stichting. De boer en boerin zorgen voor de productie van wel 80 soorten groenten, 10 tot 20 soorten kruiden en tientallen soorten bloemen. De stadsboerderij heeft een winkel met het eigen assortiment en producten van collega’s uit de streek. Bewoners komen er voor hun groentepakket en diverse activiteiten; het is een ontmoetingsplek voor de buurt.

Onderdeel stadsplanning

Ook biedt Caetshage ondersteunende begeleiding en dagbesteding. In overleg met de gemeente draagt de boerderij bij aan de biodiversiteit. De kleinschaligheid en diversiteit hebben ook een educatieve functie. Leerlingen van basisscholen krijgen er les. Mensen leren er hoe hun eten groeit.

,,Het gaat dus ook over gezond voedsel uit de seizoenen, bewustzijn creëren en over duurzaamheid. Stadslandbouw moet onderdeel zijn van de stadsplanning, de Future Green City; het biedt zoveel sociale en economische kansen.”

  Lees meer

juni 2024

Webinar Sociale voedselgemeenschappen in de stad: hoe brengen we ze verder?

De transitie naar een duurzaam voedselsysteem speelt op elk niveau in de samenleving. Ook actieve burgers in steden verenigen zich in voedselgemeenschappen om zo hun steentje bij te dragen, vaak met veel maatschappelijke impact. Hoe creëren we meer ruimte voor deze organisaties?

Positieve impact

Tijdens het webinar ‘Sociale voedselgemeenschappen in de stad: hoe brengen we ze verder?’ gaven onderzoekers Jan Hassink en Bram van Helvoirt een introductie over de diversiteit van sociale voedselgemeenschappen in de stad en hun positieve impact op verschillende sociale thema’s.

Vervolgens gingen drie sprekers uit de praktijk van de GroeiTuin013 in Tilburg, Ons Eten Den Haag en de gemeente Arnhem met elkaar in gesprek rondom de kernvraag: hoe kan de sociale waarde groeien en hoe creëren we meer ruimte voor deze voedselgemeenschappen?

Samenwerking

Het webinar organiseerden we samen met CollectieveKracht, DuurzaamDoor Voedsel Anders Netwerk NL en het NWA-programma ‘Transitie naar een duurzaam voedselsysteem’.

Je kunt het webinar nu terugkijken.

  Lees meer

januari 2024

Onze oogst van 2023

Bekijk de terugblik op onze activiteiten van afgelopen jaar.

  • Presentatie factsheet ‘Wat lokaal voedsel doet voor een gezonde en leefbare gemeente’
  • Interview met wethouder Marco van der Wel van Arnhem over stadslandbouw
  • Bezoek aan Landbouwpark Oostende: ‘Investering levert gemeente veel waarden op’
  • Impactwaarde voedselinitiatieven blijft groeien
  • Uitreiking tweede landelijke MAEX Impuls
  • CoP Voedselraden Nederland en interview Hilda Weges van Voedselraad Ede
  • Financieringsbeoordeling lokale voedselprojecten door Triodos Bank
  • Landelijke aanpak Voedsel van dichtbij
  • Eindspecial DuurzaamDoor: Jan-Eelco Jansma (WUR) over onze factsheet en column voorzitter kennisplatform Jean Eigeman.

Lees hier de oogst van 2023.

  Lees meer

oktober 2023

Impactwaarde lokale voedselprojecten blijft groeien

Lokale voedselprojecten dragen in grote mate bij aan gezondheid en welzijn en duurzame steden en gemeenschappen, blijkt opnieuw uit de analyse van de MAEX voedsel van dichtbij. De 212 die in 2022 zijn onderzocht, vertegenwoordigen gezamenlijk een impactwaarde van 95.500.000 euro. Inmiddels is het aantal ingeschreven projecten gegroeid naar 420.

Het MAEX-platform Voedsel van Dichtbij is in oktober 2021 gelanceerd, op initiatief van kennisplatform Stadslandbouw Nederland en Duurzaam Door. Zij zien de Social Handprint van de MAEX als een manier om lokale en regionale voedselprojecten, voedselgemeenschappen en sociale voedselondernemingen te ondersteunen. Initiatieven kunnen deze impactberekening benutten om subsidie of sponsoring te vinden, of om verantwoording af te leggen voor hun jaarverslag. De onderzochte initiatieven hadden in 2022 een compleet ingevuld profiel op het platform. Bekijk de analyse.

MAEX Impuls

Een profiel biedt ook kans om mee te doen aan de MAEX Impuls: een bedrag om de organisatie te professionaliseren. Daarvoor zoekt MAEX organisaties die geefgeld ter beschikking stellen. Het Univé Buurtfonds heeft twee keer een bedrag van 50.000 euro beschikbaar gesteld, specifiek voor voedselprojecten. Ook op andere thema-Impulsen kunnen voedselinitiatieven een beroep doen, veelal omdat ze een breder bereik hebben dan voedselproductie. In 2022 ontvingen 53 voedselinitiatieven een MAEX Impuls ter waarde van in totaal 146.049 euro.

  Lees meer

oktober 2023

Factsheet over meerwaarde lokaal voedsel gepresenteerd in Arnhem

Stadslandbouw en voedselgemeenschappen hebben vele voordelen. Iedereen die ermee bezig is, weet dat. En het is ook nog eens wetenschappelijk onderbouwd. Wij hebben de feiten en aanbevelingen uit binnen- en buitenland hierover op een rij gezet. Aangevuld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Tijdens de Dag van de Stad op 9 oktober in Arnhem overhandigden we officieel de nieuwe factsheet ‘Wat lokaal voedsel doet voor een gezonde en leefbare gemeente’ aan Marco van der Wel, wethouder Natuur, Milieu en Zorg. Hij kon moeiteloos alle meerwaarden benoemen van de 131 stadslandbouw- en voedselprojecten in zijn gemeente Arnhem. Plekken voor ontmoeting in een groen-stedelijke omgeving, waar inwoners recreatief of doelgericht met gezond voedsel in aanraking komen.

  Lees meer