In steeds meer gemeenten zetten voedselraden zich in voor goed voedselbeleid en wordt gewerkt aan een lokale voedselvisie. Op 10 december houdt de CoP Voedselraden Nederland een webinar over lokaal voedselbeleid, van 16.00-17.30 uur. In dit webinar wordt helder hoe voedselgemeenschappen en gemeentelijk beleid elkaar kunnen versterken. Lokaal voedselbeleid betekent: Samen aan de slag!

Wat is er aan de hand?

In veel gemeenten nemen de voedselinitiatieven van burgers en ondernemers toe. In dorpen en steden groeien het aantal voedsel-verbindingsplekken waar mensen samen tuinieren, koken en eten en op vele andere manieren de verbinding met voedsel herstellen. Dergelijke activiteiten blijken goed voor de gezondheid, goed voor het klimaat, goed voor de lokale economie en goed voor de sociale cohesie. Het is dan ook niet vreemd dat lokale overheden voedsel steeds meer als hun kerntaak gaan zien.

Lokaal versnellen

Lokale overheden hebben een bijzondere positie in het voedselsysteem. Gemeenten kunnen meer dan ze vaak denken door hun brede portefeuille te benutten en een slimme integrale voedselaanpak te ontwikkelen. Een Voedselraad kan daarbij een goede partner zijn omdat die de verbinding legt tussen de verschillende initiatieven, ondernemers, bewoners en de gemeente. Zij hebben vaak veel kennis over het lokale voedselsysteem en kunnen een belangrijke katalysator zijn.

In gesprek met

In dit webinar laten we zien hoe Voedselraden en gemeentes samen werken aan een toekomstbestendig voedselsysteem in hun regio. We hebben hiervoor de volgende sprekers bereid gevonden:

Hilda Weges en Martine Groenewegen – Voorzitter Eetbaar Ede en Coördinator Voedselraad vertellen in een duo-presentatie over hun ervaringen binnen de gemeente Ede: op initiatief van de gemeente Ede is de Voedselraad 5 jaar geleden ontstaan, hoe werkt het nu in hun samenwerking en wat kan een gemeente (nog meer) doen om lokaal voedselbeleid te stimuleren?

dr. ir. Jan Hassink – senior researcher WUR, sociale landbouw en burgerinitiatieven heeft een analyse gemaakt van de verschillende strategieën voor het werken aan regionale voedselsystemen in het stedelijk en landelijk gebied. Hij schetst een mogelijke richting voor integraal voedselbeleid en de rol van Voedselraden daarin. Ook laat hij aan de hand van enkele internationale voorbeelden zien dat ‘een stapje verder’ echt wel kan op gemeentelijk niveau.

Liane Lankreijer en Tom Voorma – Voorzitter Ons Eten en Stadslandbouwloketgemeente Den Haag – vertellen hoe de Voedselraad in Den Haag is ontstaan en hoe de onderlinge samenwerking daaraan heeft bijgedragen. Wat zijn succesfactoren voor een startende voedselraad en hoe werkt het?

Meld je hier aan!

Het webinar is georganiseerd door Hilda Weges – Voedselraad Ede en Miriam Offermans & Liane Lankreijer – Voedselraad Den Haag

Lees meer over Voedselraden Nederland. De CoP Voedselraden wordt ondersteund door DuurzaamDoor, het kennis en leerprogramma van RVO.

Kennisplatform Stadslandbouw Nederland ontving op 23 september gasten van het Future Green City Wereldcongres op stadsboerderij Stichting Caetshage in Culemborg. Bezoekers uit alle windstreken, van Nieuw-Zeeland, Zweden en Mexico tot Indonesië en Kosovo, raakten geïnspireerd door het verhaal van deze groene voedsel-verbindingsplek in de stad.

Het was vanaf het begin het idee om lokale voedselproductie te integreren in de destijds nieuwe ecowijk Eva Lanxmeer, op initiatief van bewoners. Voor stadsboer Todd Philips (r) is het helder: ,,Het is dé manier voor kleinere boeren om genoeg te verdienen, zonder tussenschakels. We zouden er nog tien bij kunnen hebben in de stad. Vroeger had elke stad ‘marketgardens’. We zien dit soort stadsboerderijen zich steeds meer verspreiden over de wereld.”

Een Zweedse bezoeker: ,,Bijzonder dat dit deel is van een groter plan, en zo dicht bij de stad.’’ Vooral voor de zeggenschap van bewoners over de klimaatadaptieve inrichting van hun wijk – citizen driven -, en hoe dat is en wordt georganiseerd, was veel waardering. ,,

We leren hier heel veel van’’, aldus een deelnemer uit Kosovo. Het wereldcongres is georganiseerd door Stadswerk Nederland en VHG.

Politieke beslissing

Stichting Caetshage pacht de 2,2 hectare langjarig van de gemeente. ,,De stichting en de stadsboerderij krijgen geen subsidie. De boeren verdienen hier gewoon voldoende inkomen en zorgen voor werkgelegenheid. Het was rond het jaar 2000 wel een politieke beslissing om op dit terrein geen huizen te bouwen, maar ruimte te bieden aan deze groene plek”, aldus Jean Eigeman (l), voorzitter van het kennisplatform en van de Stichting Caetshage.

Alle gebouwen, behalve het woonhuis behoren tot de stichting. De boer en boerin zorgen voor de productie van wel 80 soorten groenten, 10 tot 20 soorten kruiden en tientallen soorten bloemen. De stadsboerderij heeft een winkel met het eigen assortiment en producten van collega’s uit de streek. Bewoners komen er voor hun groentepakket en diverse activiteiten; het is een ontmoetingsplek voor de buurt.

Onderdeel stadsplanning

Ook biedt Caetshage ondersteunende begeleiding en dagbesteding. In overleg met de gemeente draagt de boerderij bij aan de biodiversiteit. De kleinschaligheid en diversiteit hebben ook een educatieve functie. Leerlingen van basisscholen krijgen er les. Mensen leren er hoe hun eten groeit.

,,Het gaat dus ook over gezond voedsel uit de seizoenen, bewustzijn creëren en over duurzaamheid. Stadslandbouw moet onderdeel zijn van de stadsplanning, de Future Green City; het biedt zoveel sociale en economische kansen.”

Lokale voedselprojecten dragen in grote mate bij aan gezondheid en welzijn en duurzame steden en gemeenschappen, blijkt opnieuw uit de analyse van de MAEX voedsel van dichtbij. De 212 die in 2022 zijn onderzocht, vertegenwoordigen gezamenlijk een impactwaarde van 95.500.000 euro. Inmiddels is het aantal ingeschreven projecten gegroeid naar 420.

Het MAEX-platform Voedsel van Dichtbij is in oktober 2021 gelanceerd, op initiatief van kennisplatform Stadslandbouw Nederland en Duurzaam Door. Zij zien de Social Handprint van de MAEX als een manier om lokale en regionale voedselprojecten, voedselgemeenschappen en sociale voedselondernemingen te ondersteunen. Initiatieven kunnen deze impactberekening benutten om subsidie of sponsoring te vinden, of om verantwoording af te leggen voor hun jaarverslag. De onderzochte initiatieven hadden in 2022 een compleet ingevuld profiel op het platform. Bekijk de analyse.

MAEX Impuls

Een profiel biedt ook kans om mee te doen aan de MAEX Impuls: een bedrag om de organisatie te professionaliseren. Daarvoor zoekt MAEX organisaties die geefgeld ter beschikking stellen. Het Univé Buurtfonds heeft twee keer een bedrag van 50.000 euro beschikbaar gesteld, specifiek voor voedselprojecten. Ook op andere thema-Impulsen kunnen voedselinitiatieven een beroep doen, veelal omdat ze een breder bereik hebben dan voedselproductie. In 2022 ontvingen 53 voedselinitiatieven een MAEX Impuls ter waarde van in totaal 146.049 euro.

Stadslandbouw en voedselgemeenschappen hebben vele voordelen. Iedereen die ermee bezig is, weet dat. En het is ook nog eens wetenschappelijk onderbouwd. Wij hebben de feiten en aanbevelingen uit binnen- en buitenland hierover op een rij gezet. Aangevuld met mooie voorbeelden uit de praktijk.

Tijdens de Dag van de Stad op 9 oktober in Arnhem overhandigden we officieel de nieuwe factsheet ‘Wat lokaal voedsel doet voor een gezonde en leefbare gemeente’ aan Marco van der Wel, wethouder Natuur, Milieu en Zorg. Hij kon moeiteloos alle meerwaarden benoemen van de 131 stadslandbouw- en voedselprojecten in zijn gemeente Arnhem. Plekken voor ontmoeting in een groen-stedelijke omgeving, waar inwoners recreatief of doelgericht met gezond voedsel in aanraking komen.

Als Kennisplatform Stadslandbouw Nederland en DuurzaamDoor onderzoeken we al enige tijd de mogelijkheden voor bancaire financiering voor Voedsel van dichtbij-initiatieven. Dit doen we samen met de MAEX en met de Triodos Bank. We zijn nu op zoek naar lokale en regionale voedsel projecten/ ondernemingen voor een financieringsbeoordeling door de Triodos Bank. Als we samen de beoordelingsprocedure van banken kunnen vergemakkelijken, kan dit voor Voedsel van dichtbij-initiatieven ook structureel toegang tot deze bron van financiering bieden.

We zoeken initiatieven met een financieringsvraag van minimaal 50.000 euro, die hun impact via de MAEX in kaart hebben gebracht, die langer dan twee jaar bezig zijn (of cijfers kunnen laten zien van vergelijkbare initiatieven die langer dan twee jaar bezig zijn), en die zo mogelijk BIO zijn, of in omschakeling daar naar toe.

We bieden je hulp om een financieringsaanvraag voor te bereiden, die voor een bank als Triodos voldoende is om een beoordeling te kunnen maken. We helpen je met de cijfers en komen waar mogelijk bij je langs om te kijken wat de plannen zijn en waar het geld voor nodig is. Meld je uiterlijk 1 november aan.

De Voedselraden uit Den Haag, Amsterdam, Dordrecht (i.o), Haarlem, Utrecht (i.o.) en Ede hebben elkaar afgelopen jaar in drie bijeenkomsten ontmoet binnen de Community of Practice Voedselraden NL. Gezamenlijk werd de meerwaarde verkend van het vormen van een landelijk netwerk om kennis en ervaringen te delen en zo samen verder te groeien en de impact te vergroten. Lees de verslagen en factsheets van de bijeenkomsten.

Ook volgend jaar gaat de COP Voedselraden NL verder. Wil je meer weten over de CoP Voedselraden?

,,Het landbouwpark Tuinen van Stene is een investering voor de toekomst die de gemeente veel waarden oplevert.’’ Volgens Silke Beirens schepen van Mens & Milieu in Oostende zou elke gemeente polderlandschap dichtbij steden moeten behouden en beheren in de functie van klimaatopwarming.

Stadslandbouw Nederland bracht een werkbezoek aan Oostende; aan het eerste landbouwpark van Europa met een biopluktuin. En we waren te gast bij Foodsavers rond het thema voedsel en armoede. Dit distributiecentrum, participatiebedrijf en sociale kruidenier wordt ook financieel ondersteund door de gemeente Oostende en omliggende gemeenten. We sloten af in de Samentuin bij de circulaire hub 0666, gericht op communitybuilding tussen bewoners van de oude visserswijk en nieuwe wijkbewoners uit dure appartementen.

2022 was weer een mooi en actief jaar voor het kennisplatform. We hebben onze activiteiten op een rij gezet.

• de eerste impactanalyse van het Platform Voedsel van Dichtbij,
• de MAEX Impuls die is uitgereikt aan 23 initiatieven,
• ons webinar over voedselraden en het vervolg in een Community of Practice,
• de 5-jarige samenwerking met Vlaanderen en het Kookboek voor lokaal voedselbeleid,
• een Handelsmissie met een vervolg naar een landelijke aanpak Voedsel van dichtbij,
• een ondersteuningsplatform voor regionale netwerken,
• Tijd rijp voor een voedselstrategie in Publiek Denken.

Lees hier de oogst van 2022.

Voedsel van dichtbij maakt ons voedselsysteem duurzamer en onze inwoners potentieel gezonder. Hiermee begint het artikel in de DuurzaamDoor-special van Publiek Denken, een netwerkplatform voor professionals in de publieke sector.

Daken vol bloeiende gewassen, volkstuintjes met seizoensgroenten en balkonnetjes vol met planten en kruiden: stadslandbouw zit in de lift. Dat is een goede zaak, zegt René Bruijns, secretaris Participatietafel Voedsel­transitie bij DuurzaamDoor. ‘Voedsel van dichtbij kan duurzamer zijn, versterkt de sociale cohesie, is klimaat­adaptief. Uitholling van bodem en aarde moeten we niet meer willen en kunnen we deels verhelpen door lokaal te produceren en te consumeren. We gaan terug naar ons eigen eten.’